| 1.2. НАРТЫ ФÆТКЪУЫ | ЯБЛОКО НАРТОВ | سیب نارت‌ها |
| Нартæн сæ цæхæрадоны задис иу фæткъуы бæлас; йæ дидинджытæ-иу æрттывтой æрвыгау, æмæ йыл задис иунæг фæткъуы. | Яблоня росла в саду нартов, небесной лазурью сияли цветы ее, но за день только одно яблоко созревало на ней. | در باغ نارت‌ها درخت سیبی بود که گل‌های آن به رنگ لاجوردی آسمانی می‌درخشیدند ولی در یک روز فقط یک سیب بر روی این درخت می‌رسید. |
| Фæткъуы уыдис сызгъæрин фæткъуы, зынгау æрттывдтытæ калдта. | Золотое было то яблоко и подобно огню сверкало оно. | این سیب مانند طلا بود و چون آتش می‌درخشید. |
| Æмæ уыдис æлутоны хос адæмæн, иу адзал не здæхта фæстæмæ, уыййедтæмæ цы хъæдгом нæ дзæбæх кодта, цы низæй нæ ирвæзын кодта, ахæм нæ уыдис. | Живительной силой обладало то яблоко, исцеляло оно людей от всякой болезни и любые раны залечивало, но только от смерти не спасало. | سیب شفابخش بود و هر بیماری و زخمی را شفا می‌داد ولی نمی‌توانست مرده را زنده کند. |
| Бон-изæрмæ-иу арæгъæд ис уыцы фæткъуы, æхсæв та-иу æй цыдæр адавта. | Целый день зрело яблоко, сверкая на верхушке дерева, но каждую ночь кто-то его похищал. | یک روز کامل این سیب در حال رسیدن بود و بر بالای درخت می‌درخشید ولی هر شب یک نفر آن را می‌دزدید. |
| Æмæ йæ хъахъхъæдтой радыгай Нарт; æмæ йæ ничи фæрæзта бахъахъхъæнын. | Нарты по очереди стерегли свое яблоко, но никто из них ни разу не видел вора, а яблоко каждую ночь исчезало. | نارت‌ها هر شب به نوبت نگهبانی می‌دادند ولی هیچ کدام دزد را نمی‌دیدند و سیب هر شب ناپدید می‌شد. |
| Уæд иу бон æрзылдис Уæрхæгæн йæхи рад. | Пришел черед сторожить сад Уархагу. | نوبت اوارخاگ بود که در باغ نگهبانی دهد. |
| Æрбасидтис йæ фырттæм, Æхсар æмæ Æхсæртæгмæ, Уæрхæг æмæ сын загъта: | Призвал он своих сыновей Ахсара и Ахсартага и сказал им: | او پسران خود آخسار و آخسارتاگ را فراخواند و به آن‌ها گفت: |
| — Ай уын фæндæггаг. Ацæут, мæ хуртæ, æмæ уæ цæхæрадон бахъахъхъæнут. | — Идите, солнышки мои, постерегите золотое яблоко.
Вся моя надежда на вас. |
ـ خورشیدهای من، بروید و از سیب طلایی محافظت کنید.
|
| همۀ امید من به شماست. | ||
| Кæннод райсом Æртæ Нарты хæдзарæн лæгæй æрбацæудзысты æмæ уæ иуæн йæ сæр ракæндзысты, иннæмæн – йæ цонг æмæ сæ дыууæ михыл æрсадздзысты, æмæ Æртæ Нарты ‘хсæн дзæгъæлæй баззайдзынæн, æнæ дарæгæй.
|
Если не устережете, то знайте – все три нартских рода соберутся сюда.
По одному человеку от каждого дома пришлют они и одному из вас отрубят голову, другому отсекут руку и, на позор мне, наденут их на колья. Один останусь я на старости лет, без защитников и кормильцев. |
از هر خانه یک نفر را خواهند فرستاد و یکی از شما را گردن خواهند زد، دست یکی از شما را نیز قطع خواهند کرد و برای اینکه آبروی من برود شما را در غل و زنجیر خواهند کرد.
من در این سن، پیری تنها و بدون حامی باقی خواهم ماند. |
| — Ма тæрс, нæ фыд, мах ацæудзыстæм æмæ бæлас бахъахъхъæндзыстæм! | — Не бойся, отец наш,
Уж мы-то устережем это яблоко и вор не уйдет от нас, — ответили ему сыновья. |
پسرانش به او پاسخ دادند: پدر نترس، ما از این سیب محافظت خواهیم کرد و دزد نمی‌تواند از دست ما بگریزد. |
| Уæрхæг сын загъта:
— Цæугæ бæргæ акæндзыстут, фæлæ тæрсын, фæстæмæ куынæуал æрцæуат – куы нæ йæ бафæразат бахъахъхъæнын. |
— Знаю я, что вы ничего не страшитесь, но сам я страшусь за вас, — сказал отец. | پدر گفت: من می‌دانم که شما از هیچ چیزی نمی‌ترسید ولی من برای شما نگرانم. |
| Цæхæрадон уыдис саджы сыкъатæй бæрзонд æхгæд – маргъ æрбахатæн дæр æм нæ уыд. | Оградой из оленьих рогов огорожен был сад нартов, и так высока была эта ограда, что даже птица не могла перелететь через нее. | باغ نارت‌ها با شاخ گوزن حصارکشی شده بود و این حصارها چنان بلند بودند که حتی پرندگان هم نمی‌توانستند از آن عبور کنند. |
| Æхсар æмæ Ахсæртæг араст сты цæхæрадонмæ; цæхæрадоны астæу диссаджы фæткъуы бæласы бын æрбадтысты. Æхсæвæр куы бахордтой, уæд кæстæр æфсымæр – Æхсæртæг – загъта Æхсарæн: | Сели братья под чудесной яблоней, поужинали, и младший, Ахсартаг, сказал старшему, Ахсару: | برادرها زیر درخت سیب جادویی نشستند، شام خوردند و آخسارتاگ، برادر کوچک به برادر بزرگش آخسار گفت: |
| — Æрхуысс уал, Æхсар, радыгай хъахъхъæнæм – æмбисæхсæвмæ ды бафынæй кæн, уырдыгæй бонмæ та – æз. | — Будем стеречь по очереди. Ты ложись сейчас и спи до полуночи. А с полуночи до утра будет твой черед. | آخسار گفت:
ـ به نوبت نگهبانی می‌دهیم. تو از هم‌اکنون تا نیمه شب بخواب. از نیمه شب تا صبح پاس تو خواهد بود. |
| Æхсар сразы ис æмæ æрхуыссыди æмæ бафынæй ис. Æмбисæхсæв фехъал ис æмæ дзуры Æхсæртæгмæ:
— Хуыцау мын æй ныббарæд – æгæр афынæй дæн. |
Согласился Ахсар, лег и заснул. Проснулся он в полночь и говорит брату:
Пусть бог простит меня, Ахсартаг, я, кажется, проспал. |
آخسار موافقت کرد و خوابید. نیمه شب از خواب بیدار شد و به برادرش گفت:
ـ خدا مرا ببخشد، گویا خواب ماندم. |
| Æхсæртæг æм фæстæмæ дзуры:
— Нырма æмбисæхсæв нæу, æмæ уал хуысс. |
— Пока нет полуночи, поспи еще, — ответил ему Ахсартаг. | آخسارتاگ پاسخ داد: نه، هنوز نیمه شب نشده است، بخواب! |
| Хуыссæгхъæлдзæг лæппу та ‘рхуыссыд фæстæмæ æмæ афынæй ис. | Ахсар со сна не разобрал времени, лег и снова уснул. | آخسارتاگ پاسخ داد: نه، هنوز نیمه شب نشده است، بخواب! |
| Æхсæв æмæ бон кæрæдзийæ куыд хицæн кодтой, афтæ цæхæрадонмæ ‘рбатахтысты æртæ маргъы.
Æхсæртæг бады, йæ фат æмæ йе’рдын йæ къухы, афтæмæй. |
Не спит Ахсартаг, сидит он под яблоней, держит наготове лук и стрелу.
И в час когда ночь сменяется днем, три голубки перелетели через ограду. |
آخسارتاگ بیدار بود و زیر درخت سیب در حالی که تیر و کمانی در دست داشت نگهبانی می‌داد.
درست زمانی که شب جای خود را به روز می‌دهد سه کبوتر از بالای حصار وارد باغ شدند.
|
| Кæсы, æмæ ‘виппайды бæлас ныррухс и, æмæ йыл бады æртæ ‘хсинæджы. | Внезапно осветилась яблоня, и видит Ахсартаг: возле чудесного яблока опустились голубки. | سیب جادویی ناگهان درخشید و آخسارتاگ دید که سه کبوتر کنار سیب جادویی فرود آمدند.
|
| Фæткъуымæ куыддæр фæцæйæвнæлдтой, афтæ сæ Æхсæртæг фехста, æмæ атахтысты, æрмæст сæ иуæн йæ туджы ‘ртæхтæ ‘ркалдысты зæхмæ. | Но ни одна из них не успела клюнуть яблоко, как пустил стрелу Ахсартаг. Голубки улетели. Но одна летела низко и роняла на землю алые капельки крови. | آخسارتاگ تیر خود را از چله رها کرد و هیچ کدام از کبوترها فرصت نوک زدن به سیب نیافتند.
کبوترها پریدند ولی یکی از آن‌ها در ارتفاع پایین پرواز می‌کرد و خون سرخی بر زمین می‌ریخت. |
| Æхсæртæг райхъал кодта Æхсары æмæ ин загъта: | Тогда Ахсартаг разбудил Ахсара. | آخسارتاگ برادرش آخسار را بیدار کرد و به برادرش گفت: |
| — Æхсинæг фæцæф кодтон фæткъуы бæласыл, æмæ мын цæфæй атахти.
Мæнæ кæсыс йæ туджы ‘ртæхтæм! |
— Видишь каплю крови, — сказал он брату. – Это я на яблоне нашей ранил голубку, но она улетела. | ـ قطره‌های خون را می‌بینی؟
برای آن است که من روی درخت سیبمان یک کبوتر را زخمی کردم ولی کبوتر فرار کرد. |
| Куы фæцæф ис, уæд ныллæджыты атахтис, æмæ мæнæн йæ тугвæдыл æнæ цæугæ нæй.
Кæнæ йæ хъуамæ æрцахсон, кæнæ йæ фæдыл хъуамæ амæлон, æндæр гæнæн мын нæй. |
Низко, над самой землей, летела она, оставляя кровавый след.
Я должен пойти по этому следу – или поймаю ее, или погибну, — не могу поступить я иначе. |
او پایین پرواز می‌کرد و رد خون او روی زمین باقی مانده است.
من باید این رد خون را دنبال کنم. یا او را می‌گیرم یا خواهم مرد. راه دیگری برای من وجود ندارد. |
| Æрбамбырд кодта туджы ‘ртæхты, батыхта сæ зæлдаг кæлмæрзæны.
Кæлмæрзæн йæ фæснахы атъыста æмæ, куы ‘рбабон ис, уæд загъта Æхсарæн: |
Бережно собрал он капли запекшейся крови, завернул их в шелковый платок, спрятал платок за ноговицу и, когда совсем рассвело, сказал Ахсару: | آخسارتاگ با احتیاط خون‌های خشک شده روی زمین را جمع کرد و در دستمالی ابریشمی گذاشت. |
| — Æз ныр цæуын сæфты мæргъты фæдыл, æмæ цы зæгъыс? | — Я ухожу на поиски этих неведомых птиц. Что ты мне скажешь? | ـ من به تعقیب این کبوتران نامرئی می‌روم. تو چه می‌گویی؟ |
| Æхсар ын загъта: — Æз дæр цæуын, ды кæдæм цæуай, уырдæм. | — Я тоже пойду с тобой,- ответил Ахсар. | آخسار پاسخ داد: من نیز با تو می‌آیم. |
| Араст сты ‘фсымæртæ æмæ цæуынц тугвæдыл, æмæ сæ уый бахаста денджызы былмæ.
Уым фæд денджызы бынмæ ныххызтис. |
Пошли братья по кровавому следу, привел он их к берегу моря и ушел на морское дно. | برادران رد خون روی زمین را دنبال کردند.
رد خون تا ساحل دریا ادامه داشت و بعد وارد دریا می‌شد. |
| Æхсæртæг загъта Æхсарæн:
— Æз цæуын денджызы бынмæ, ды мæм ам, денджызы был, æнхъæлмæ кæс, æмæ кæд денджыз сырх фынк хæсса, уæд-иу нæ хæдзармæ аздæх – мæнæй дын пайда нал ис; кæд урс фынк хæсса, уæд мæм-иу афæдзы бонмæ банхъæлмæ кæс. |
Ахсартаг сказал Ахсару:
— Я иду на дно морское. Жди меня здесь. Если волны вынесут на берег кровавую пену, то жди меня здесь ровно год. |
آخسارتاگ به آخسار گفت:
ـ من به کف دریا می‌روم. اینجا منتظر من باش. اگر موج‌ها کف خون‌آلود به ساحل آوردند این یعنی من دیگر زنده نیستم و تو به خانه بازگرد. ولی اگر موج‌ها کف سفید به ساحل آوردند یک سال منتظر من باش. |
| — Хорз, — загъта Æхсар æмæ баззад денджызы был, Æхсæртæг та йæ дзауматæ ‘рбатымбыл кодта æмæ ныффардæг ис денджызы бынмæ. | — Хорошо, — ответил Ахсар и остался на берегу.
Запахнул тут одежду Ахсартаг, туго подтянул ее, пошел по дну и скрылся под водой. |
آخسار پاسخ داد: همین کار را خواهم کرد و در ساحل خواهم ماند.
آخسارتاگ لباسش را محکم کرد و وارد دریا شد و کم‌کم زیر آب از دیده‌ها پنهان شد. |
